دُرج

وب نوشت سعید فانیان

دُرج

وب نوشت سعید فانیان

نقد منصفانه ، پاسخ مسؤلانه

  نقد منصفانه و پاسخ مسؤلانه برای نمایشگاه مطبوعات  و دیگر رسانه ها شعار مناسبی است. چون این دو  وجه ازلوازم و مبانی کارکرد رسانه های مسؤل است ، اصولا اطلاع رسانی شفاف،آگاهی بخشی به موقع و نقد و پاسخ متعهدانه در هر کشور و با هر دیدگاهی باید  پایه و اساس کار رسانه ها باشد . رسانه برای مردم است و باید بتواند با انجام تعهدات حرفه ای خود  اعتماد رامردم را جلب کند  و بتواند تاثیرگذاری لازم را داشته باشد.

 در گذشته نه چندان دور کار روزنامه نگاری در کشورمان  فعالیتی محدود با دربرگیری تعداد کمی از افراد متخصص به شمار میرفت . طیف باسوادان اکثریت جامعه را در بر نمی گرفتند،روزنامه خوانها نیز طیف کوچکی از جامعه باسوادان را تشکیل میدادند . اما اینک دایره رسانه ها، مطبوعات یا غیرآن بویژه رسانه های در اختیار مردم اعم از رسانه های عمومی ، ملی ،تخصصی ،فضای مجازی و سایر اشکال و ابزار رسانه ای بسیار  وسیع تر شده است ،در برگیری و قدرت تاثیر گذاری بیشتری نیز یافته اند ، چندان که نقش رسانه ها در زندگی روزمره انکار ناپذیر و تعاملات ، ارتباطات، مراودات و نشر اطلاعات بدون رسانه ها در سطح جامعه امروزی کاری تقریبا غیر ممکن شده است .

شناخت رسانه های مختلف از توانمندی ها ، ابتکارات و سرمایه های یکدیگر در یک ارتباط نزدیک  ،بررسی حوزه های عملکردی و تعامل بیستر با طیف های مختلف مردمی بویژه با کارشناسان و متخصصین امر می تواند از ثمرات حداقلی گردهمایی دست اندرکاران مطبوعات ، خبرگزاریها و دیگر رسانه ها در نمایشگاه سالانه باشد. امیدواریم  دستاورد های سازنده چنین نمایشگاه هایی طی سال به تعمیق دوستی ها و تعاملات فی مابین رسانه ها بیانجامد و مهمتر از هرچیز این سرمایه ها همواره با  حفظ حرمت مردم ، افزایش اعتماد مخاطبان و حراست از منافع ملی کشور افتخار آفرینی کنند .

واقعیت این است که عمده رسانه های بین المللی در اختیار و تحت نفوذ قدرتهای بزرگ قرار دارند و در مسیر حفظ و توسعه منافع آنها گام بر میدارند . با کمال تاسف بسیاری از مطبوعات و رسانه های دیگر در جهان اسلام نیز تحت تاثیر سیاست های  قدرتهای مذکور قرار دارند ،درک درست و دریافتن موقعیت خاص ، هم افزایی توانمندیها و استفاده بهینه از اعتماد مخاطبان در داخل و خارج کشور برای آگاه سازی مردم نسبت به توانمندیها ،مسؤلیت ها و مطالباتشان ،  تلاشی است که میتواند بعنوان گامی موثر در مسیر  تحقق رسالت یک رسانه ایرانی و اسلامی  در پهنه ملی و بین المللی ارزیابی شود .

برخورد غیرمعمول صدا وسیما با برجام

  لازم به توضیح نیست که صدا و سیما طی بحث و بررسی موضوع برجام مشیی کاملا یکجانبه و منتقدانه ای را نسبت به موضوع دنبال کرد . این رویه آنقدر واضح است که بعید میدانم مسئولان صدا و سیما هم اصراری بر نفی آن داشته باشند .یکبار در پاسخ به انتقاد نمایندگان دولت مبنی بر یکسویه بودن بحث و نظرهای صدا وسیما و پخش نشدن مذاکرات کمسیون برجام مجلس در هنگام حضور معاونین رییس جمهور پاسخی مبنی بر بی طرفی  و حرکت متوازن ارایه شد که هیچکس آنرا جدی نگرفت. چون مذاکرات و بحث های پخش شده بیش از حد یکسویه و در در مقابل دیدگاه دولت بودهمچنین تا مقطع مورد بحث حتی یکبار سابقه نداشت  مخالفان سرسخت دولت و نه منتقدان  برای بررسی یک موضوع درمجلس و سطح ملی دعوت شوند و گفته ها و دیدگاه های آنان از سیما منعکس شود.
مثل اینکه در دوره هشت ساله دولت های نهم و دهم برای گفتگو و مشاوره  از کسانی در سطح وزیران و مشاوران دولت اصلاحات استفاده شده باشد .حال که اینکار شد علاوه بر ترکیب اضای کمیسیون که به نسبت دو سوم مخالف برجام و مخالف سرسخت دولت بود رییس کمسیون نیز از اعضای جبهه مخالف دولت بود.همچنین درچند جلسه دیدگاه های دبیر فبلی شورای عالی امنیت کشور و  تیم  همراه وی که هم در موضوع و هم در مشی کلی و منش سیاسی مخلف دولت فعلی هستند با سخاوت تمام از سیما پخش شد .با همه آنچه که گفته شد توضیحات گاه و بیگاه مدیرانی از سیما برای توضیح و اثبات بی طرفی به زعم خود ؟ بیش از حد  بی محل و بی منطق است .
 از همه اینها گشته رویه معمول سیما بر بحث و بررسی و نقد موضوعات تا قبل از قانون شدن بوده است در موضوع اخیر حتی پس از تصویب قانون برجام و تایید کلی دیدگاه دولت مخالفت با اصل برجام همچنان روی آنتن پخش ادامه یافت .خوشبختانه با امکانات موجود در فضای مجازی و دسترسی به آرشیو همه مطالب گفته شده ونشان دادن استنادات نامتوازن  و نامتعادل بودن  اقدام سیما کاملا مشخص ُ واضح و قابل دسترسی است .

حاشیه پردازی در رسانه ها

 چند سالی است که جریان حاشیه پردازی در رسانه های کشور زیاد شده است . شاید این جریان محصول افزایش تعداد روزنامه ها ، خبرگزاری ها و سایت های خبری در سالهای دهه هفتاد و هشتاد و سپس اوج گیری جریان فضای مجازی باشد ، البته صدا وسیما نیز از چند سال پیش برای جذب بیشتر مخاطبان همچنین تامین اهداف سیاسی مورد نظر خود به این جریان پیوست .

 واقعیت این است که پرداختن به حاشیه های خبری تا حد زیادی برای مخاطبان جذاب است و تعداد مخاطب  یا تیراژ روزنامه را بالا می برد اما نکته در اینجاست که حاشیه در کنار متن و اصل شکل میگیرد و معنی دار میشود. اگر تمام تمرکز خبرنگار یا تیم خبری در این باشد که به حاشیه ها بپردازد طبعا آنچنان که باید و شاید به اصل موضوع پرداخته نمیشود و در خیلی از موارد اصل تحت الشعاع فرع قرار میگیرد .تصور کنید برگزاری بک کنسرت موسیقی  یا نمایش تآتر که یک گروه و تیم کاری پس تمرین های طولانی در برابر مردم به ارایه محصول کار ، نمایش یا موسیقی مورد نظر می پردازد  . در حین اجرا اتفاقی میافتد . مثلا یکی از نوازندگان یا بازیگران از روی صندلی به دلیلی  سقوط میکند .اگریک  نشریه یا خبرگزاری به انتشار چگونگی برگزاری ، ترانه های اجرا شده یا نمایش اجرا شده و فضای عمومی برگزاری مراسم بپردازد و اشاره کند که  این برگزاری حاشیه ای هم داشت و آنرا توضیح دهد این نحوه بیان کاملا متین و همه جانبه است . حال اگر رسانه ای بدون ارایه کمترین گزارش از مراسم برگزاری ، زحمات تیم  برگزارکننده و نقش آفرینی عوامل برنامه همچنین چگونگی و میزان استقبال مردم مستقیما از حاشیه خبر دهد حتی با وجود احتمال استقبال مخاطبان این رویه به هیچ وجه کامل و سازنده نیست .همین کم توجهی به موضوعات اصلی در سطح رسانه ها و پر رنگ کردن حاشیه ها به قصد پرمخاطب شدن یا بهره برداریهای سیاسی در میان مدت آثار و تبعات مخربی بر روند امور جامعه میگذارد ، عده ای را کم انگیزه میکند ، عده ای را برای ارایه کارهای فرهنگی و هنری دچار واهمه و نگرانی میسازد ضمن اینکه کار خبرنگری تمام و کمال صورت نمیگیرد .

امیدوارم حاشیه ها چه در جامعه و رسانه ها کمتر شوند و مواردی که تحت عنوان حاشیه منتشر میشوند منطبق با اصول خبرنگاری و کمتر برای بهره برداریهای صرفا سیاسی باشند.