صدا و سیما به عنوان رسانه همگانی ، عام ، فراگیر و در عین حال انحصاری مدت هاست که از دید مخاطبان هدفش مسیری متعادل ندارد . شاد نیست . متعادل و فراگیر نیست . تنوع لازم ندارد و در عمل خود را متعلق به همه اقشار ، جناح ها و تفکرات موجود نمیداند یا نمیتواند که اینگونه باشد .
در این میان گاهی روی آنتن زنده اتفاقاتی میافتد که پیامدهای آن ، نوع برخورد مدیران رسانه با تخلفات و تکرار آن ها به شدت شک برانگیز میشود به نحوی که بنظر میرسد ، نه تنها اراده ای برای سر و سامان دادن ولنگاری ها و خلافکاری های مورد اشاره نیست بلکه انگار اینگونه اتفاقات خیلی هم باعث آزردگی مدیران سطح بالای رسانه نمیشود ، متاسفانه نمونه های متعددی از این رفتارها طی سالهای اخیر و نیز روزهای اخیر وجود داشته و با ساز و کارها و سازماندهی هایی که در رسانه وجود دارد بعید نیست که در همین نزدیکی ها بازهم رخ دهد . نزدیک ترین نمونه برخورد عجیب یک مجری نه چندان شناخته شده برای مخاطبان در برنامه صبحگاهی شبکه سیما بود که با اشاره به ثبت نام آقای حسن روحانی برای انتخابات مجلس خبرگان چنان برآشفته شد که فراموش کرد جایی که صحبت میکند شبکه ای است زیر مجموعه ساختاری که به آن رسانه ملی میگویند ، رسانه ای تعریف شده برای کلیه شهروندان و مخاطبان ایرانی با بودجه عمومی ازخزانه ملی و او فقط یک مجری است که میتواند خبری را نقل و اعلام کند، نظر دادن برعهده کارشناس است آنهم در بحث کارشناسی با حضور صاحبنظرانی که حتما فردی نیز به نیابت از تفکر نقد شونده می بایست حضور داشته باشد . لازم است مدیرانی که این قبیل مجریان را به همکاری دعوت میکنند قبل از آنکه اجازه حضور در برنامه زنده به فرد بدهند او را با جایگاه فردی اش ، مسولیت و امکانی که در اختیارش قرار میگیرد آشنا کنند .
قبلا و در اواخر فعالیت دولت دوازدهم خانمی مجری در برنامه صبحگاهی ضمن نقد وضعیت موجود خطاب به دولت وقت گفت زودترجمع کنید بروید ، خانم دیگری که به عنوان کارشناس در یکی از برنامه ها شرکت کرده بود ، در جریان گفتگوی خود خطاب به مردم با برشمردن موقعیت جامعه و شرایط مردم ، گفت هرکس نمیتواند ، جمع کند برود . کلیپ های این نوع صحبت ها و اظهار نظرها همچنان در حال گردش و بازدید در گروه های اجتماعی و اشکال مختلف فضای مجازی است . واقعا این جسارت یا توهم اختیار و صلاحیت چنین بیانی را اینگونه مجریان از کجا و کدام مرجعی پیدا میکنند .؟
هفته پیش خانمی به عنوان کارشناس و فعال فرهنگی در برنامه به افق فلسطین در شبکه افق ضمن انتقاد از دست اندرکاران برنامه بابت دعوت تعدادی از کارشناسان که به زعم او حضورشان برای برنامه شایسه نبوده ،صدا و سیما را متعلق به حزب اللهی ها دانست که طبعا شاخص حزب اللهی ها هم خود ایشان است ، چون دقیقا از همان منظر و جایگاه داشت سخن میگفت . البته تعدادی از شخصیت های مستقل به کارشناس مورد اشاره پاسخ لازم را دادند که تکرار نمیکنیم .
به راستی چگونه است که تمامی تخلفات ( اگر صدا و سیما به آن قایل باشد ) یک جهته و در مسیر خاصی اتفاق میافتد در جهت منافع یا تفکراتی خاص و تمامیت خواه و در مقابل سایر تفکرات و دیدگاه های موجود ، رسمی و فعال درون نظام !؟
اگر اتفاقی مشابه اما در جهت مقابل و در برابر دیدگاه مورد قبول صدا و سیما بیافتد چگونه با آن برخورد میشود ، به همین صورت با سعه صدر ! و دوباره و چند باره تکرار همان روش ها !؟
لازم است مدیرت عالی صدا و سیما لا اقل برای حفظ ظاهر و نمایش بی طرفی ،تلاش و تحرکی بیشتر داشته باشد ، شاید برخی قبول کنند که موارد پیش گفته همه از روی اتفاق بوده است .!
مخاطبان رادیو تلویزیون بنا بر آنچه که در صحنه عمل و بین مردم دیده میشود ، همچنین بنابر گفته مسولان این رسانه عمومی و فراگیر نسبت به گذشته ریزش داشته اند.
صدا و سیما در خیلی از ادوار گذشته که با قوه مجریه وقت هم فکر و هم نظر نبود ، به لحاظ میزان مخاطبان وضع بهتری داشت چون مشلات که همواره در جامعه بوده و مردم در ابعاد مختلف گرفتار بوده اند ، لا اقل با انتقاداتی که از کارکردهای عوامل اجرایی به عمل میآمد قدری به اصطلاح عامیانه دل مردم خنک میشد و احساس همدردی از جانب رسانه فراگیر پیدا میکردند ، اما در حال حاضر :
عوامل دولت بنابر نظر کارشناسان آمار سازی میکنند ، وعده های انتخاباتی را قدری دستکاری میکنند ، وعده های جدید میدهند ، عملکرد گذشتگان را زیر سوال می برند ، اما با همه این حرف و حدیث ها آیا مردم در عمل ، در صحنه زندگی ، در خریدهای روزانه ، درپرداخت اجاره بها ، کرایه و . . . پیشرفتی احساس میکنند .؟ اجاره ها نسبت به دو سال قبل چقدر افزایش پیدا کرده اند ؟، آیا تنها در این دو سال قیمت گوشت دو برابر و نیم افزایش نیافته است .؟
در این شرایط که صدا و سیما خود اقرار بر ریزش مخاطب دارد و مرجعیت رسانه ای خود را در ابعاد مختلف از دست داده است ، تلاش دارد تا به هر شکل از دولت و دیدگاه ها و کارکردهای آن هم دفاع کرد . کدام شهروند از رسانه ای که به هر شکل میخواهد نقادی نکند ، عملکردهای ضعیف را زیر سوال نبرد وبا مردم گرفتار همراهی و همدلی نکند ،دلخوش و راضی است . اینجاست که عرض میکنم با وجود همه کاستی های مدیریتی و ضعف های برنامه ریزی و اجرا ، صدا و سیما حتی اگر مدیریت آن به زبان نیاورد و اقرار نکند از این وضعیت سخت دفاع باور ناپذیر از دولت رنج می برد ، شاید اگر عوامل و مدیران دولتی حاضر میشدند در برنامه های چالشی و کارشناسی صدا و سیما شرکت کنند و به سوالات مردم و نقدهای کارشناسی پاسخ دهند هم برای تشکیلات دولت و اعتبارش بهتر بود و هم مخاطبان بیشتری به صدا و سیما اعتماد میکردند .
از ابتکارات خوب صدا و سیما تدارک و پخش برنامه ای است به نام ؛ به افق فلسطین : در شبکه افق ، برنامه مذکور طی روزهای گذشته و همزمان با تداوم حملات وحشیانه و همه جانبه نظامیان اسراییل به مردم مظلوم و بی پناه غزه پخش شده است . از ویژگی های ممتاز این برنامه نسبت به سایر برنامه های تبلیغی ، تحلیلی و توجیهی صدا و سیما در موضوعات مختلف ، دعوت از کارشناسان ، شخصیت ها سیاسی و فعالین فرهنگی ، اجتماعی جامعه با دیدگاه های مختلف بوده است که برایند نظراتشان نوعی همسویی در حمایت فلسطین و محکومت رژیم اسراییل نشان میدهد . این برنامه مانند همه برنامه های زنده در رادیو و تلویزیون ،به دلیل شرایط زنده بودن ،برخی ضعف ها وحواشی هم داشته است ، از جمله اینکه افراد مدعو در موارد متعدد همتراز نیستند و گاهی افراد کمتر شناخته شده در سطح جامعه نیز در برنامه حضور یافته و اظهار نظر کرده اند که این حضور بیش از بهره مندی مخاطبان ،نوعی تبلیغ برای خود آنان محسوب میشود ، با این همه نفس برگزاری نشست و گفتگویی با تفکرات ، دیدگاه ها و پایگاه های مختلف سیاسی ، فرهنگی ،امر مثبت و مبارکی است و اگر در حوزه های متعدد سیاسی ، فرهنگی و اجتماعی داخلی نیز تعمیم پیدا کند که البته احتمالش بسیار کم و بنا بر رویه صدا و سیما تقریبا غیر ممکن است ، اگر چنین بشود ، میشودگفت که صدا و سیما در راستای شعار اعلام شده مدیریت فعلی سازمان و البته اهداف و وظایف ملی و هویتی خود حرکت کرده است ، حرکتی که میتواند بسیاری از خلا ها و ضعف های موجود را برطرف کند و جان دو باره ای به صدا و سیما در جذب مخاطب و جلب اعتماد مخاطبان ببخشد . امیدواریم که چنین رویه ای گسترده و معمول شود .